Bugün 4 Mart Dünya Obezite günü. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) tarafından ‘obezite’ sağlığı bozacak ölçüde vücutta aşırı yağ birikmesi olarak tanımlamıştır. Başta kardiovasküler ve endokrin sistem olmak üzere vücudun tüm organ ve sistemlerini etkileyerek çeşitli hastalıklara ve ölümlere yol açabilen önemli bir sağlık problemidir.   Dünya Sağlık Örgütü (WHO – World Health Organization) tarafından en riskli 10 hastalıktan biri olarak kabul edilmektedir. DSÖ verilerine göre dünyada 1 milyardan fazla obez birey bulunmaktadır. 

Türkiye %66,8’lik bir oran ile Avrupa’nın en obez, dünya ise ikinci obez ülkesi oldu. 

OBEZİTE NEDEN OLUR?

• Aşırı ve dengesiz beslenme
• Hormonal Dengesizlikler ( Polikistik Over Sendromu)
• Düşük yağ oksidasyonu
• Fiziksel aktivitenin azlığı
• Depresyon ve duygusal problemler
• Bazı ilaçların kullanımı (glikokortikosteroidler, insülin, sülfonilüreler, antidepresanlar, valproik asit ve metisergit gibi merkezi sinir sistemi ilaçları, antihipertansifler, progesteron, fenotiazin, siproheptadin ve lityum)
• Genetik nedenler (obez anne babalarının çocuklarının obez olma ihtimali %80 iken bu risk normal anne babaların çocuklarında %15’tir)

OBEZİTE TANISI NASIL KONULUR?

Obezite tanısı koymak için Beden Kitle İndeksi (BKI) kullanılır.

BKI hesabı: Vücut ağırlığının boy uzunluğunun karesine bölünmesiyle (kg/m²) hesaplanır. 

• Erişkinlerde BKI’in 25’in üzerinde olması ve abdominal yağlanma kardiyovasküler ve obeziteye bağlı diğer hastalık riskleri ile yakından ilişkilidir.
• Erişkinlerde BKI’in 30’in üzerinde olması obezite olarak tanımlanır .

OBEZİTENİN NEDEN OLDUĞU HASTALIKLAR NELERDİR?

Obeziteye bağlı risk ve hastalıkları belirleyen vücuttaki yağ doku miktarı ve  dağılımıdır. Özellikle karın bölgesinde biriken yağ doku ( elma tip – android obezite) daha tehlikelidir.

• Kalp hastalığı,
• Tip 2 diabetes mellitus,
• Hipertansiyon,
• İnme,
• Belirli tipte kanserler (endometrial, meme, prostat, kolon, vb),
• Dislipidemi,
• Safra kesesi hastalıkları,
• Uyku apnesi ve diğer respiratuar problemler,
• Osteoartrit

Obezitenin neden olduğu hastalıklar arasından yer almaktadır.

OBEZİTE NASIL TEDAVİ EDİLİR?

Kişiye özel planlanmış Tıbbı beslenme obezite tedavisinin önemli bir parçasıdır. Beslenme ile birlikte düzenli fiziksel aktivite ve yaşam tarzı değişikliği önerilmektedir. 

Tedavide genel amaçlar; vücut ağırlığının azaltılması, uzun dönemde vücut ağırlığının daha aşağı düzeyde tutulması, daha fazla kilo alınmasının önüne geçilmesi ve kilo alınmasıyla ortaya çıkabilecek diğer hastalık risk faktörlerinin kontrolüdür.

Öncelikle vücudun %10 ağırlığı kadar kilo verilmesi için çalışılır. Eğer başarı sağlanırsa kilo verme işlemi altı aylık dönemlerde haftada 0,5–1 kilogram olacak şekilde uygulanır. 6 ayın sonunda hastanın o anki ağırlığı baz alınarak kilo verme hedeflerine yeniden karar verilir. Kilo kaybı sağlanması ve korunmasında asıl basamaklardan biri, yeni bir beslenme alışkanlığının kazanılmasına yardımcı olmaktır. Kişinin  sosyo-ekonomik koşulları ve yaşam biçimine uygun, sürekli uygulanabilir nitelikte, harcanandan daha az kaloride, çok öğüne bölünmüş, lif içeriği yüksek, yeterli makro ve mikro besin öğelerini içeren, değişime uygun dengeli planlar hazırlanmalıdır. 

Beslenme ve Diyet Uzmanı Zeynep Katı

KAYNAKÇA

• Altunkaynak, B. Z., & Özbek, E. (2006). Obezite: nedenleri ve tedavi seçenekleri. Van Tıp Dergisi, 13(4), 138-142.
• Serter, R. (2004). Obezite atlası. Ankara, Karakter Color Basımevi.
• Gülcan, E., & Özkan, A. (2006). Obezite. Journal of Science and Technology of Dumlupınar University, (010), 185-194.
• Baltacı, G., & Tedavi, F. (2008). Obezite ve egzersiz. Sağlık Bakanlığı Yayınları, Ankara, 730, 13-16.
• Kayar, H., & Semra, U. T. K. U. (2013). Çağımızın hastalığı obezite ve tedavisi. Mersin Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 6(2).
• WORLD HEALTH ORGANIZATION