İrritabl Bağırsak Sendromu (IBS) – Huzursuz Barsak Sendromu

IBS, bağırsak hareketlerindeki anormal değişikliklerle ortaya çıkan bir işlevsel (fonksiyonel) bir hastalıktır. Dışkılama alışkanlığı değişmesiyle kişide ishal, kabızlık, zaman zaman kabızlık, zaman zaman ishal şeklinde kendini gösterebilir.

Ancak, bu belirtiler genellikle en az üç ay boyunca ayda en az üç gün devam eder. IBS, nadiren bağırsak hasarına yol açabilir, gastrointestinal kanser riskini artırmaz, ancak yaşam kalitesini önemli ölçüde etkileyen kronik bir hastalıktır.

İrritabl Barsak Sendromu En Çok Kimlerde Görülür?

Genellikle 40 yaşından sonra ortaya çıkan bu kronik hastalık, genel nüfusun %30’unun üzerinde bir kesimin hayatının belirli bir evresinde etkilemektedir. Kadınlarda, erkeklere kıyasla 2-3 kat daha sık görülmektedir. IBS teşhisi konulan bireylerde, depresyon ve anksiyete gibi psikiyatrik rahatsızlık görülme sıklığı, genel nüfusa göre yaklaşık iki kat daha yüksektir.

İrritabl Barsak Sendromu Nasıl Teşhis Edilir?

IBS için kesinleşmiş bir tanı yöntemi yoktur. Hastanın öyküsü veya semptomlarına bakılarak hekim tarafından tanı koyulabilir.

Irritabl Barsak Sendromu neden Ortaya çıkar ?

IBS’un kesin nedenleri tam olarak anlaşılamamıştır. Ancak, yapılan araştırmalarda, IBS’ye sahip bireylerde kalın barsak hareketlerinde anormalliklerin ve barsak duvarındaki kaslar ile sinirler arasındaki iletimde bozuklukların tespit edildiği görülmüştür. Bu durum, barsakların dışkıyı atma sürecinde uyumsuz hareketlere neden olabilir, bu da kişide karın ağrısı, şişkinlik ve dışkı kıvamı ve miktarıyla ilgili sorunlara yol açabilir. Dışkı kıvamında ve dışkılama sıklığında sıkça değişiklikler meydana gelir.

Kişide

kabızlık,
ishal
aralıklı kabızlık ve ishal atakları
şeklinde dışkılama problemleri görülebilir.

Aynı zamanda çok sert dışkılama ve bu duruma bağlı ağrı da ortaya çıkabilir. Bu belirtilere ek olarak, acil tuvalete gitme ihtiyacı, gaz ağrıları, dışarıdan gözle görülecek kadar şişmiş karın (sıklıkla kemerin gevşetilmesi gerektiği belirtilir), yetersiz dışkılama hissi ve dışkıyı tam boşaltamama gibi durumlar da IBS’nin yaygın belirtilerindendir.

İrritabl Barsak Sendromu Tedavisi Nedir?

Günümüzde IBS hastalığını tamamen ortadan kaldıracak bir tedavi bulunmamaktadır.

Ancak

Yaşam tarzı değişikliği,
Kısa süreli eliminasyon diyetleri ( İBS yi tetikleyen besinler )
Stresin azaltılması
Davranış terapisi,
Biofeedback ve gevşeme egzersizleri

gibi yöntemler, bazı bireylerde IBS belirtilerini hafifletmeye yardımcı olarak hastaların yaşam kalitesini önemli anlamda arttırmaktadır.

IBS tetikleyen besinler:

Çok yağlı ve kızartmalı gıdalar
Aşırı alkol tüketimi
Çay, kahve gibi kafein içeriği yüksek besinler
Tatlandırıcılarda bulunan sorbitol
Fruktoz içeriği yüksek meyveler
Asitli besinler

Son zamanlarda yapılan çalışmalar, ince bağırsakta zayıf bir şekilde emilen ve kolondaki bakteriler tarafından fermente edilen FODMAP içeriği yüksek besinlerin şişkinlik, karın ağrısı, bağırsak alışkanlıklarını değiştirme (ishal ve/veya kabızlık) ve hassas kişilerde gaz gibi semptomları tetikleyebileceğini göstermiştir.

FODMAP diyeti uygulamak hastalarda İBS’ nedenli semptomların azalmasına yardımcı olarak yaşam kalitesini önemli ölçüde artırır.

Diyette lif artışının veya diyetten laktoz çıkarılmasının, IBS benzeri semptomları giderebileceği öne sürülmüştür. Ancak, bu diyetlerin yararları kesin olarak doğrulanmamıştır.

SONUÇ

Literatürde düşük FODMAP diyeti, İBS hastaları için en etkili tedavilerden biri olarak yer almaktadır. Semptomlar her zaman %100 oranda yok olamamaktadır. Fakat hastaların çoğunda yüksek oranda iyileşm görülmektedir. Yaşam kalitesi önemli ölçüde artmaktadır.

ANCAK bilinçsiz bir şekilde FODMAP diyeti uygulamak kişide besin öğesi, vitamin, mineral yetersiliğine yol açabilir.

Düşük FODMAP diyeti bir beslenme uzmanının takibi olmadan uygulanmamalıdır. Diyete uyumlu olunduğu taktirde semptomlarda ciddi bir iyileşmeye gerçekleşmektedir

Beslenme ve Diyet Uzmanı Zeynep Katı

KAYNAKLAR

Wathsala S Nanayakkara, Paula ML Skidmore, Leigh O’Brien, Tim J Wilkinson & Richard B Gearry (2016) Efficacy of the low FODMAP diet for treating irritable bowel syndrome: the evidence to date, Clinical and Experimental Gastroenterology, , 131-142, DOI: 10.2147/CEG.S86798

Bellini, M., Rossi, A. Is a low FODMAP diet dangerous?. Tech Coloproctol 22, 569–571 (2018). https://doi.org/10.1007/s10151-018-1835-9
Heinrich, H. Low-FODMAP-Diät – Lösung aller Probleme?. Schweiz. Gastroenterol. 2, 24–29 (2021).
Ruth M Harvie , Long-term irritable bowel syndrome symptom control with reintroduction of selected FODMAPs , World J Gastroenterol 2017 July 7; 23(25): 4632-4643
Joost P. Algera ,Low FODMAP diet reduces gastrointestinal symptoms in irritable bowel syndrome and clinical response could be predicted by symptom severity: A randomized crossover trial , Clinical Nutrition 41 (2022) 2792e2800