Son zamanlarda sıkça duyduğumuz probiyotik ve prebiyotik kavramları fazlaca karıştırılıyor. Özellikle yapılan son çalışmalar sonucunda sağlığa olumlu etikilerinden dolayı hayatımızın önemli bir parçası haline geldi. Yazımızda bu kavramların farkını ve sağlığımıza olan faydalarından bahsedeceğiz.

PROBİYOTİK NEDİR?

Probiyotikler, sindirim sisteminde belirli bir miktar halinde bulunan ve tüketildiğinde bireyin bağırsaklarındaki bakteri dengesini sağlayarak sindirim sistemi ve bağırsak sağlığını koruyan canlı mikroorganizmalardır.

Probiyotikler Ne İşe Yarar?

  • Besin sindiriminin sorunsuz gerçekleşmesi,
  • Vitamin ve mineral emilimlerinin etkinliği,
  • Bağırsak hareketlerinin düzenliliği (düzensiz olduğunda kabızlık veya ishal ortaya çıkabilir), 
  • Bağırsak rahatsızlıklarının, 
  • Enfeksiyonların, 
  • Laktoz intoleransının önlenebilmesi, 
  • Karaciğer ve böbreğe düşen yükün hafifletilmesi, 
  • Bağışıklık sisteminin güçlendirilmesinde rolü büyüktür.

Bunun dışında probiyotikler, hastalık veya tedavi nedeniyle bozulan durumlarda bağırsaklardaki bakterilerin doğal dengesini düzeltmeye yardımcı olurlar. 

İrritabl bağırsak sendromunun (IBS)  belirli semptomlarını hafifletmeye katkıda bulunabilirler ve sindirimi sağlayan enzimleri harekete geçirerek ishal, kabızlık, gaz ve şişkinlik gibi sorunları azaltabilirler.

PREBİYOTİK NEDİR?

Prebiyotikler, probiyotik mikroorganizmaların sayısını ve aktivitesini olumlu yönde etkileyen, sindirilmeyen besinler veya bileşenlerdir. Bu maddeler, sindirim sistemini düzenler, patojen mikroorganizmaların artışını engeller, vitamin ve minerallerin emilimini ve biyoyararlılığını artırır. En önemli prebiyotikler arasında oligosakkaritler, fruktooligosakkaritler, galaktooligosakkarit ve polidekstroz bulunmaktadır.

PROBİYOTİK VE PREBİYOTİK ARASINDAKİ FARKLAR

Probiyotikler, bağırsaklarımızdaki özel bakteri türlerini içeren canlı organizmalardır ve doğrudan iyi bakterilere katkıda bulunurlar. Öte yandan, prebiyotikler özel bitkisel liflerdir ve bağırsakta iyi bakterilerin gelişimini teşvik eden gübreler gibi davranırlar.

  • Probiyotikler, yararlı ve dostane bakterilerdir; prebiyotikler ise bağırsak florasında yaşayan bakterilerin ve probiyotiklerin besin kaynağı olan sindirilmeyen karbonhidratlardır.
  • Probiyotikler, gastrointestinal sistem hastalıkları üzerinde etkili olabilirken; prebiyotikler, yararlı mikroorganizmaların çoğalmasını teşvik ederek probiyotik etkisine yardımcı olurlar.

Probiyotiklerler zayıflama üzerinde etkili mi?

Tükettiğimiz gıdaların ortalama olarak yüzde 25’ini probiyotiklerimiz kullanmaktadır. Probiyotiklerimiz canlı organizmalardır bu yüzden beslenmeye ihtiyaç duyarlar ( prebiyotiklere). Eğer vücudumuzda probiyotikler  tükenmişse , bu yüzde 25’lik fazla enerji, bizlere  fazla kilo olarak geri dönmektedir.
Probiyotik sayısı neden azalır?
  • Özellikle stres, hastalık, dengesiz beslenme, sinirsel yorgunluk, alkol ve sigara tüketimi, antibiyotik gibi belirli ilaçlar ve bağırsak ameliyatları, probiyotik mikroorganizmaların azalmasına sebep olabilir.
  • Probiyotik eksikliği: Beslenme ile yeterince prebiyotik alınmaması, bağırsaklardaki probiyotiklerin beslenmesini ve çoğalmasını engeller.
  • Susuzluk: probiyotikler canlı bakteri oldukları için tüm calılar gibi suya ihtiyaç duyarlar. 
  • Şeker tüketimi: probiyotikler için bir çeşit zehirdir.

PROBİYOTİKLER ÇEŞİTLİ SEBEPLERLE AZALDIĞINDA PROBİYOTİK TAKVİYELER KULLANILIR,  prebiyotikten zengin beslenme önerilir. 

Beslenme ve Diyet Uzmanı Zeynep Katı

KAYNAKLAR

  • Effects of Synbiotic Supplement on Human Gut Microbiota, Body Composition and Weight Loss in Obesity
    Igor N Sergeev et al. Nutrients. 2020.
  • Effects of dietary fibers or probiotics on functional constipation symptoms and roles of gut microbiota: a double-blinded randomized placebo trial
    Hao Lai et al. Gut Microbes. 2023 Jan-Dec.
  • The Effectiveness of Synbiotic Preparation Containing Lactobacillus and Bifidobacterium Probiotic Strains and Short Chain Fructooligosaccharides in Patients with Diarrhea Predominant Irritable Bowel Syndrome-A Randomized Double-Blind, Placebo-Controlled Study Barbara Skrzydło-Radomańska et al. Nutrients. 2020.
  • Intestinal Epithelial Cell Toll-like Receptor 5 Regulates the Intestinal Microbiota to Prevent Low-Grade Inflammation and Metabolic Syndrome in Mice, Gastroenterology, Benoit Chassaing, Ruth E.Ley, Andrew T. Gewirtz, December 2014, Volume 147, Issue 6, Pages: 1363-1377
  • Meta-analyses of human gut microbes associated with obesity and IBD, FBES, Federation of European Biochemical Societies William A. Walters, Zech Xu, Rob Knight, Volume 588, Issue 22, 17 November 2014, Pages 42234233